Gemmologia
Naturalne diamenty odkryte na powierzchni ziemi lub blisko niej powstały w wyniku jednego z czterech procesów. Szczególne znaczenie ma najważniejszy z nich – uformowanie w płaszczu ziemi – ponieważ w jego wyniku powstało niemal 100% tych szlachetnych kamieni, które kiedykolwiek zostały wydobyte.
Diamenty powstają w wyjątkowych warunkach – olbrzymiego ciśnienia i bardzo wysokiej temperatury. Takie właśnie warunki panują w głębi płaszcza ziemi, na głębokości 150–200 km. Średnia temperatura wynosi tam 900–1300°C, a ciśnienie dochodzi do 60 kilobarów, czyli jest 59 000 razy większe niż na powierzchni ziemi.
Najwięcej naturalnych diamentów, które obecnie są wydobywane, powstało 1–3 mld lat temu, czyli są niewiele młodsze od samej ziemi, której wiek szacuje się na 4,5 mld lat i o wiele starsze niż pierwsze rośliny lądowe. Są też najstarszymi kamieniami wśród kamieni szlachetnych.
Jedną z największych kopalni diamentów pod względem rocznej produkcji jest kopalnia odkrywkowa Jwaneng w Botswanie. Obecnie wydobycie jest prowadzone na głębokości 600 m. Do 2034 roku ma zejść na głębokość 816 m.
Dlaczego diamenty można wydobywać kilkaset metrów pod powierzchnią ziemi?
Pod wpływem ogromnego ciśnienia i wysokiej temperatury, jakie panują wewnątrz ziemi, oprócz diamentów powstały również stopiony lamproit i kimberlit (rodzaje magmy), których właściwości powodowały ich szybkie rozszerzanie się w tych warunkach. W wyniku tego procesu doszło do erupcji magmy. Ta wytryskając na powierzchnię ziemi, zabrała ze sobą skały zawierające diamenty. Gdy magma przedostawała się na powierzchnię, tworzyła rodzaj kanałów (tzw. rury kimberlitowe), w którym później, wraz z zawartymi w nim diamentami, stwardniała. Diamenty wydobywa się właśnie z tych „rur”.
W zależności od miejsca, do którego dotarła magma wraz z diamentami, tworzy się kopalnię odkrywkową lub podziemną. Jeśli magma wyrzuciła diamenty na powierzchnię ziemi, powstaje kopalnia odkrywkowa. Gdy diamenty nie dotarły do powierzchni, ale są dość blisko niej, zakłada się kopalnię podziemną.
Kimberlit zawdzięcza swoją nazwę miejscowości Kimberley w Południowej Afryce, gdzie w XIX wieku powstała pierwsza kopalnia wydobywająca diamenty na skalę masową.
Definicja kamieni szlachetnych:
Do kamieni szlachetnych geolodzy zaliczają kamienie o następujących cechach:
- Trwałość i twardość określana na co najmniej 7 w skali Mohsa
Twardość należy rozumieć jako odporność danego materiału na zarysowanie innym minerałem lub przedmiotem. Skala twardości Mohsa – której używamy do oceny twardości minerału – ma 10 stopni. Stopień 1 oznacza materiał miękki, najłatwiejszy do zarysowania, a 10 najtwardszy. - Okazjonalność występowania
- Walory estetyczne: połysk, czystość i nasycenie kolorem lub całkowity jego brak